Bohaterem filmu jest Zacheusz Nowowiejski, nauczyciel z okolic Mławy. Przed wojną rozpoczął pracę w wiejskiej szkółce, ale rychło jako rezerwista musiał ruszyć na front. Gdy powrócił, tereny, na których mieszkał włączone zostały bezpośrednio do Rzeszy. Nowowiejski przeszedł do konspiracji pracując dla wywiadu AK, a potem do oddziału partyzanckiego. Gdy Niemcy odeszli, znów próbował zacząć uczyć dzieci. Wkrótce jednak jego dawni towarzysze broni stali się ofiarami bezpieki i NKWD. Czarę goryczy przepełniła zbrodnia dokonana na spokojnym sąsiedzie „Jeża” i jego 3-letnim synku. Wówczas ten zmobilizował ponownie swój oddział i uderzył na więzienie UB w Mławie. Uwolnił wszystkich aresztowanych i na powrót rozpoczął życie partyzanta. Zginął od własnej kuli, osaczony przez komunistów w gospodarstwie ojca. Do dziś została po nim piękna pamięć. O Zacheuszu Nowowiejskim w filmie mówią naukowcy z IPN, jego brat i towarzysze broni.