Antysystemowa kontestacja młodzieży w ostatniej dekadzie PRL jest problemem badawczym, który nie został jeszcze w pełni rozpoznany i opisany. Zapewne ma to związek z bogatą paletą niemieszczących się w gorsecie komunistycznej ideologii działań, jakie młodzi ludzie podejmowali w latach 1980–1989. Bunt, opozycja i opór miały wtedy różne oblicza. Raz były to działania sensu stricto polityczne, innym razem polem „małej wojny z systemem” była np. niezależna kultura i sztuka. Młodzi opozycjoniści byli aktywni w różnych środowiskach – w szkołach, na uczelniach, w zakładach pracy. Ich działalność nie bazowała na jednym, wypracowanym schemacie; mogła mieć charakter zorganizowany, zaplanowany i długofalowy lub – przeciwnie – nieuporządkowany, chaotyczny i incydentalny. W ostatnim dziesięcioleciu Polski Ludowej młodzi przeszli przyspieszony kurs edukacji politycznej. Dla wielu z nich doświadczeniem pokoleniowym był karnawał „Solidarności” (1980–1981), a po nim noc stanu wojennego, męczeńska śmierć ks. Jerzego Popiełuszki, strajki 1988 r., rozmowy okrągłego stołu. Młodzież dorastała w okresie agonii systemu – pogłębiającego się kryzysu politycznego i gospodarczego oraz marazmu, który nie ominął również dorosłej opozycji. Wielu reagowało na to obojętnie; oportunizm i koniunkturalizm nie były wtedy niczym wyjątkowym. Niektórzy wyrastali jednak ponad szarą rzeczywistość i głośno wyrażali swój sprzeciw. Ilu ich było?

Czy młodzież lat osiemdziesiątych była pokoleniem buntu, a może był to „tylko” bunt jednostek? Jak dynamika wydarzeń politycznych lat osiemdziesiątych wpłynęła na aktywność opozycyjną młodych ludzi? Czy wszyscy z nich pogodzili się z koncyliacją okrągłego stołu? Czy w przełomowym roku 1989 młodzież mogła wpłynąć na bieg wydarzeń? Czy w okresie „transformacji ustrojowej” jej ideowość i idealizm przegrały z realiami polityki? Na te i wiele innych pytań odpowiedzą badacze i świadkowie historii podczas organizowanej przez Oddział IPN w Warszawie konferencji naukowej „Życie na przekór. Antysystemowa kontestacja młodzieży w ostatniej dekadzie PRL (1980–1989) – nowe tropy i pytania badawcze”.