„Miś Uszatek”, który w 2025 r. obchodzi 50. rocznicę swoich urodzin, jest jedną z najbardziej kultowych polskich bajek. Legendarna dobranocka przeszła do historii polskiej kultury. Wiele osób wspomina ją z nostalgią. I to nie tylko w Polsce – produkcja TVP podbiła serca dzieci również w Japonii i Finlandii, a jej współtwórca otrzymał Nagrodę im. Hansa Christiana Andersena, mającą w dziedzinie bajek status podobny do Nagrody Nobla. Chcecie poznać więcej ciekawostek? Zapraszamy do lektury!
„Miś Uszatek”, którego wszystkie odcinki od 29 stycznia można oglądać za darmo w TVP VOD, został po raz pierwszy wyemitowany 1 stycznia 1975 r. Obchodząca 50. urodziny bajka powstała na podstawie książek Czesława Janczarskiego zilustrowanych przez Zbigniewa Rychlickiego. Na początku, w 1957 r., krótkie opowiadania o pluszowym niedźwiadku pojawiły się w „Misiu”, czasopiśmie dla dzieci. Uszatek był jego honorowym patronem i zdobył wielką popularność wśród najmłodszych. To dało początek jego wyjątkowej historii pełnej ciekawostek!
1. Miś Uszatek na początku miał klapnięte prawe uszko
Popularny bohater animacji zawdzięcza swoje imię klapniętemu uszku. Zarówno w pierwotnych opowiadaniach publikowanych w prasie, jak i w późniejszej telewizyjnej bajce wyróżniał go ten właśnie szczegół. Co ciekawe, początkowo opadało mu prawe uszko, a nie lewe. Drobna niedoskonałość z czasem stała się symbolem Misia Uszatka.
2. Lalek nie szyto w fabrykach zabawek
Lalki używane w animacji były tworzone ręcznie, zarówno przy pomocy maszyn, jak i przez wyspecjalizowanych rzemieślników w studiu filmowym. Podczas nagrań korzystano z kilku egzemplarzy, ponieważ zabawki często brudziły się w trakcie pracy. W ciągu lat powstały dziesiątki Misiów Uszatków, które dziś można oglądać w muzeach. Do ich produkcji używano m.in. filcu oraz drutów umożliwiających ruch kończyn.
3. Iluzja ruchu
Uwielbiany przez dzieci serial powstawał przy użyciu techniki animacji poklatkowej. Co to oznacza? Twórcy wykonywali serię zdjęć lalki w różnych pozycjach, a następnie szybko odtwarzali je na ekranie, tworząc iluzję ruchu.
4. Wielki sukces na całym świecie
„Miś Uszatek” zdobył ogromną popularność poza granicami Polski. W Finlandii i Słowenii jest nadawany bez przerwy od wielu lat. Emitowano go również w Hiszpanii, Portugalii, Holandii, Japonii oraz Nowej Zelandii. W Japonii i Nowej Zelandii odniósł szczególny sukces. W tym ostatnim kraju wybito nawet osiem tysięcy pamiątkowych monet z wizerunkiem Misia Uszatka.
5. Zbigniew Rychlicki wyróżniony w dziedzinie bajek
W 1982 r. Zbigniew Rychlicki, współtwórca i ilustrator wieczorynki, otrzymał Nagrodę im. Hansa Christiana Andersena za całokształt dokonań. Jest to najbardziej prestiżowe wyróżnienie w świecie literatury dziecięcej, porównywane w tej dziedzinie do Nagrody Nobla.
6. Kruczek ofiarą cenzury politycznej
Kruczek, pies Misia Uszatka, był jedną z najbardziej lubianych postaci serialu. Niestety padł ofiarą cenzury PRL. W odcinku „Huśtawka” bohaterowie naprawiali zepsutą huśtawkę, którą źle skonstruował Prosiaczek. Kruczek zapytał wówczas: „Pomożecie Prosiaczkowi?”. Komisji kolaudacyjnej skojarzyło się to z hasłem Edwarda Gierka, który blisko współpracował z Władysławem Kruczkiem. W efekcie pieska usunięto z animacji.
7. Nowa piżama na dobranoc
Miś Uszatek miał różnorodne stroje, a w końcowej scenie każdego odcinka pokazywano go w innej piżamie. Pomysł ten wprowadził Zbigniew Rychlicki, aby nadać bohaterowi więcej autentyczności i uroku.
8. Twórcy naśladowali dzieci
Praca nad „Misiem Uszatkiem” była wymagająca nie tylko ze względu na animację poklatkową, ale także z powodu dbałości o szczegóły. Twórcy obserwowali ruchy dzieci, by jak najwierniej odwzorować ich sposób poruszania się. Następnie starali się je przedstawić na ekranie.
8. Idol dla dzieci
Bohatera bajki kreowano w taki sposób, aby dzieci mogły się z nim utożsamiać. Jego zachowania, sposób mówienia i przygody były bliskie codziennym doświadczeniom najmłodszych. Dzięki temu bohater zyskał ogromną sympatię dzieci na całym świecie.
9. Kultowa piosenka „Pora na dobranoc”
Melodia z czołówki „Misia Uszatka” autorstwa Piotra Hertla stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych utworów muzycznych polskiej telewizji. Słowa piosenki „Pora na dobranoc” szybko zapadły w pamięć nie tylko dzieciom, ale i dorosłym. Melodia do dziś jest wspominana z nostalgią przez wielu Polaków.
10. Miś nie jedno miał imię
W Polsce bajka znana jest pod tytułem „Miś Uszatek”. W wielu innych krajach nadano mu podobne nazwy. Ale nie wszędzie – w Japonii serial nosi nazwę „Oyasumi Kuma-chan”, czyli „Dobranoc, Misiu”. W Katalonii z kolei emitowany był jako „L’osset Faluc” („Mały Miś Faluc”), zaś w Portugalii pokazywano go pod tytułem „O Urso Teddy” („Miś Teddy”).
