Kinowa wersja przygód tytułowego bohatera, małego Mikołajka. O sympatycznym ośmiolatku, jego rodzinie i kolegach ze szkoły świat dowiedział się dzięki serii humorystycznych książek spółki autorskiej Goscinny/Sempe. Na podstawie tych opowiadań powstał też popularny serial telewizyjny pod tym samym tytułem. To właśnie tytułowy Mikołajek jest narratorem filmu i głównym bohaterem wielu prześmiesznych przygód. Widz poznaje go w różnych sytuacjach: w szkole, w domu, w czasie wolnym od zajęć. Akcja filmu rozgrywa się w latach 60. ubiegłego wieku. Mikołajek mieszka z zapracowanym ojcem, który marzy o awansie, oraz najukochańszą mamą, troskliwie zajmującą się domem i jedynakiem. To szczęśliwa i zgodna rodzina, choć bywają też kwestie sporne, zwłaszcza gdy chodzi o podjęcie jakiejś decyzji. Wówczas rodzice się spierają, ale ostatecznie dochodzą do porozumienia. Mikołajek ma wielu kolegów, z którymi styka się na co dzień w szkole. Dowiadujemy się o nich, kiedy pani w klasie zadaje zadanie dzieciom, by napisały: kim chcą zostać, jak dorosną. Kłopot w tym, że Mikołajek nie ma pojęcia kim chce być. Zazdrości kolegom, którzy mają już sprecyzowane plany na przyszłość. Jego najlepszy kumpel, grubas Alcest, który je bez przerwy, chce zostać ministrem. Ta funkcja kojarzy mu się bowiem z częstym bywaniem na bankietach, gdzie zawsze jest niezła wyżerka. Do grona kolegów Mikołajka należy także Gotfryd, który mieszka w ogromnym domu z wielkim ogrodem i imponującym basenem. Ma wszystko czego tylko zapragnie. Jego tata to bardzo bogaty człowiek, ale pracuje dużo i w ogóle nie ma czasu dla syna. Chłopcem zajmuje się lokaj Albert. Dorosły Gotfryd oczywiście będzie pracował u swego ojca. Kolejny kolega, Kleofas, ma bardzo fajny rower wyścigowy i zamierza zostać mistrzem świata w kolarstwie. Ma w głowie tylko wyścigi, przez co zaniedbuje naukę i jest najgorszym uczniem w klasie. Za to największym rozrabiaką w klasie jest Euzebiusz, który wszczyna kłótnie i bójki na lekcjach i na przerwach. Kiedy dorośnie, chce zostać bandytą, w przeciwieństwie do Rufusa, syna policjanta, który zamierza iść w ślady ojca. Postrachem w szkole jest groźny wychowawca, którego uczniowie nazywają Rosół. Ten czuwa nad porządkiem i za najdrobniejsze przewinienia każe chłopcom wielokrotnie przepisywać zdania. Tylko Ananiaszowi to nie grozi, bo jest prymusem i pupilkiem nauczycielki, ale także okropnym lizusem i skarżypytą. Koledzy niezbyt go lubią i chętnie by mu dołożyli, ale Ananiasz jest nietykalny, bo nosi okulary. Jest jeszcze jeden kolega ze szkoły Mikołajka, Joachim, w związku z którym wybucha afera. Pewnego dnia chłopiec spóźnia się na lekcję. Okazuje się, że w nocy urodził mu się braciszek i rano Joachim pojechał z ojcem do szpitala, by odwiedzić mamę. Chłopak bardzo marzył o rowerze, a w zamian ma braciszka. Na domiar złego koledzy ostrzegają go, że teraz to już tylko będzie gorzej. Straci wszystko, będzie musiał oddawać bratu zabawki, słodycze itp. Odtąd w stresie żyje także Mikołajek. Bacznie przyglądając się swoim rodzicom, zaczyna podejrzewać, że on również będzie miał braciszka. Cały świat Mikołajka może nagle lec w gruzach, więc zrobi wszystko, by zapobiec nieszczęściu.