- „ZUS dla Ciebie” – najpierw felieton Dariusza Biegieja, a potem przydatne informacje dla osób, które pracują, bądź pracowały w jednym z krajów Unii Europejskiej i chcą, aby te okresy zatrudnienia były uwzględnione przy wyliczaniu przyszłej emerytury. Te kwestie wyjaśnia Andrzej Szybkie z Departamentu Rent Zagranicznych ZUS. Przepisy unijne nie wprowadzają jednolitych warunków nabywania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych. To oznacza, że np. wiek uprawniający do emerytury, czy staż wymagany do nabycia prawa do renty każde państwo członkowskie określa samodzielnie. Dlatego po wejściu Polski do Unii konieczne stało się zagwarantowanie osobom, które podejmą pracę w różnych państwach członkowskich, że nie będą traktowane gorzej, jeśli chodzi o uprawnienia do świadczeń emerytalno-rentowych, niż osoby które całe życie pracowały w jednym kraju. Służy temu koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich Unii. Jedną z podstawowych zasad koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego jest zasada sumowania okresów, w której myśl przy ustalaniu prawa i obliczaniu wielkości emerytur i rent przysługujących na podstawie ustawodawstwa jednego państwa członkowskiego, uwzględniane są okresy ubezpieczenia lub okresy zamieszkania w każdym państwie członkowskim Unii. Jeżeli więc pracownik ubiegający się o emeryturę lub rentę w jednym państwie członkowskim ma zbyt krótki staż ubezpieczeniowy do uzyskania emerytury w tym kraju, to dolicza mu się również okresy ubezpieczenia lub zamieszkania ze wszystkich innych państw członkowskich. Takie zsumowanie okresów może umożliwić spełnienie warunku posiadania określonej długości stażu emerytalnego, co w konsekwencji pozwoli uzyskać emeryturę lub rentę. Osoby, które pracowały za granicą, a w przyszłości będą się starały o wyliczenie kapitału początkowego mogą na takich rozwiązaniach prawnych znacząco skorzystać. Pojawienie się w karierze zawodowej okresów pracy za granicą może bowiem w niektórych przypadkach skutkować uzyskaniem korzystniejszego wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego. W tym wypadku nie chodzi jednak o zarobki zagraniczne – tych zgodnie z prawem unijnym nie uwzględnia się do podstawy wymiaru. Korzyść wynika z pominięcia pełnych lat ubezpieczenia zagranicznego, co może umożliwić znalezienie polskich lat z najlepszymi zarobkami. Kolejna korzyść dotyczy sytuacji, gdy umowa międzynarodowa przewiduje przejmowanie w ciężar polskiej emerytury okresów ubezpieczenia lub zamieszkania za granicą krótszych niż jest to określone w przepisach. Jeżeli instytucja ubezpieczeniowa innego państwa członkowskiego odmówi komuś prawa do emerytury ze względu na zbyt krótki staż ubezpieczeniowy, to o ile okres ubezpieczenia przypada przed 1 stycznia 1999 r., ZUS wliczy ten okres do kapitału początkowego, odpowiednio jako okres składkowy lub nieskładkowy. Dzięki temu przyszła emerytura będzie wyższa. Osoby przechodzące na emeryturę na starych zasadach, uzależnionych od stażu, jak również osoby ubiegające się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, będą miały doliczony taki okres krótszy niż rok również w sytuacji, gdy przypada on po 31 grudnia 1998 r.
Decydując się na wyjazd do pracy za granicę warto jednak pamiętać o skrupulatnym gromadzeniu wszystkich dokumentów niezbędnych do obliczenia emerytury, nawet w dalekiej przyszłości emerytury. To pomoże nam uniknąć niepotrzebnych problemów. Wiele informacji dotyczących koordynacji przepisów wspólnotowych w zakresie emerytur i rent znajdą Państwo na stronie internetowej www.zus.pl.