Arteterapia – czy sztuka może mieć pozytywny wpływ na zdrowie?

Najnowsze badania przeprowadzone przez Instytut Psychologii Uniwersytetu Łódzkiego wskazują, że ogólna kondycja zdrowia psychicznego oraz poziom odczuwanego stresu badanych uległ pogorszeniu w porównaniu ze stanem sprzed pandemii.

Z ustaleń specjalistów wynika, że:

– u 53% badanych występuje wysoki lub bardzo wysoki poziom odczuwanego stresu powodujący pogorszenie stanu zdrowia,

– około 26% badanych stanowią osoby, których stan zdrowia psychicznego można uznać za zły, z uwagi na fakt pojawiania się u nich myśli samobójczych i innych objawów depresyjnych, a wiele z nich zwiększyło spożywanie alkoholu w okresie pandemii,

– niemal 30% badanych pije ryzykownie alkohol.

Źródło: www.gov.pl

Terapia przez sztukę, czyli arteterapia to rodzaj psychoterapii, która wykorzystuje różne dziedziny artystyczne (muzykę, plastykę, taniec, teatr…). Służy celom rehabilitacyjnym oraz terapeutycznym. Arteterapii mogą być poddane osoby w każdym wieku. Co istotne, uczestnicy sesji arteterapii nie muszą posiadać zdolności artystycznych, manualnych ani wcześniejszych doświadczeń terapeutycznych.

Głównym celem arteterapii jest stworzenie pacjentowi sprzyjających warunków do dokonania zmiany, wzrostu czy rozwoju osobistego. Jest to możliwe poprzez stosowanie materiałów artystycznych w bezpiecznych i przychylnych temu warunkach.

Arteterapia jest szczególnie skuteczna w przypadku osób, które na co dzień mają trudności z przekazywaniem swoich myśli i uczuć „tradycyjnymi” metodami.

Fakt, że sztuka ma pozytywny wpływ na psychikę człowieka, jest znany od dawna. Sam termin art therapy pochodzi z języka angielskiego. Pojęcie to po raz pierwszy zostało użyte w połowie XX w.

W Polsce metodą terapii przez sztukę zajmują się także nasi rodzimi specjaliści. Krakowski onkolog, prof. Julian Aleksandrowicz, wprowadził tę technikę do szpitali jako uzupełnienie tradycyjnych metod kuracji.

Arteterapia może być prowadzona zarówno w formie grupowej jak i indywidualnej. Terapia indywidualna jest wskazana w przypadku osób, które chcą przepracować konkretny problem. Natomiast terapia grupowa opiera się o propozycję terapeuty, który stara się wpłynąć na odczuwanie danego zagadnienia przez uczestników. Terapia grupowa umożliwia dzielenie się swoimi doświadczeniami z innymi uczestnikami procesu.

Istnieje wiele rodzajów terapii za pośrednictwem sztuki. Do najpopularniejszych z nich należą: muzykoterapia, biblioterapia, choreoterapia, filmoterapia i terapia przez sztuki plastyczne.

Do prowadzenia terapii wykorzystuje się rysunek, malarstwo, grafikę, rzeźbę, sztuki użytkowe, zdobnictwo i dekoratorstwo etc.

Istnieje podział na arteterapię:

– w edukacji (skierowana jest ona w głównej mierze do dzieci i rozwojowo do dorosłych),

– w medycynie (skupiona jest na pomocy osobom z chorobami psychicznymi i fizycznymi).

Arteterapia ma trzy podstawowe funkcje: korekcyjną, edukacyjną i rekreacyjną.

Funkcja korekcyjna polega przede wszystkim na odzyskaniu równowagi psychicznej. Sprzyja ona m.in. usprawnieniu komunikacji z innymi, zwalczaniu lęków czy zmniejszeniu poziomu agresji.

Kolejna funkcja – edukacyjna – ma na celu rozwój, czyli wzbogacenie życia wewnętrznego czy zdobycie nowych umiejętności.

I w końcu arteterapia ma również funkcję rekreacyjną. Dzięki niej można miło spędzić czas i oderwać się na chwilę od rzeczywistości, czyli po prostu zrelaksować.

Arteterapia nie ma ograniczeń wiekowych. Może być skuteczna zarówno w przypadku dzieci, jak i dorosłych czy seniorów.

Terapia sztuką sprawdza się szczególnie w przypadku osób, które zmagają się z problemami z komunikacją werbalną. Jest ona rekomendowana tym, którzy cierpią na depresję, nerwice czy zaburzenia lękowe. Sprawdza się ona także w przypadku osób uzależnionych lub po traumach.

Arteterapia może być z powodzeniem stosowana w pracy z pacjentami niepełnosprawnymi intelektualnie jako terapia uzupełniająca.

W przypadku dzieci terapię sztuką stosuje się, gdy młody pacjent zmaga się z problemami emocjonalnymi. To także sposób dotarcia do dzieci autystycznych.

W zajęciach arteterapeutycznych mogą brać udział również osoby zupełnie zdrowe. To świetny sposób na relaks i rozwój.

Dobór terapii do pacjenta jest uzależniony od kilku czynników. Przede wszystkim od predyspozycji lub zainteresowań potencjalnego uczestnika zajęć. Nie bez znaczenia pozostaje także pomysłowość terapeuty, a przede wszystkim jego wiedza i doświadczenie.

Praca w bliskiej relacji z pacjentem wymaga gruntownego wykształcenia. Do prowadzenia zajęć z arteterapii kwalifikacje posiadają w szczególności specjaliści – psycholodzy, pedagodzy i terapeuci pedagogiczni.

W Polsce istnieje kilka uczelni, które oferują kształcenie w kierunku arteterapii. Studia w tym zakresie mogą być stacjonarne, zaoczne lub podyplomowe. Jednak same wykłady to nie wszystko. Przyszły specjalista musi odbyć staż w danej placówce oświatowej lub medycznej.

Po zdobyciu wykształcenia arteterapeuta może starać się o certyfikat – ogólnopolski lub międzynarodowy.

Ważne, aby osoba prowadząca terapię sztuką sama umiała zadbać o własny komfort i zdrowie. Jest to konieczne, aby móc skutecznie pomagać innym.

Szymon Łucyków