Dzień Dziecka 2024. Wyjątkowa historia ważnego święta

Dzień Dziecka jest obchodzony na całym świecie, ale data jego celebracji jest różna w poszczególnych krajach. W dużej części środkowej Europy i na wschodzie kontynentu oraz w części państw Azji, Afryki i Ameryki Południowej obchodzony jest on 1 czerwca.

Także w czerwcu, ale kilkanaście dni później swoje święto mają dzieci w Stanach Zjednoczonych. To właśnie w USA po raz pierwszy zostało ono oficjalnie zorganizowane w 1857 r. za sprawą wielebnego Charlesa Leonarda, pastora Uniwersalistycznego Kościoła Odkupiciela w Chelsea w stanie Massachusetts.

Duchowny poprowadził wówczas – w drugą niedzielę czerwca – specjalne nabożeństwo poświęcone najmłodszym i zapowiedział, iż będzie je ponawiał każdego roku. Nazwał wymyślone przez siebie święto Dniem Róży. Następnie zostało ono przemianowane na Niedzielę Kwiatową, a później na Dzień Dziecka.

Trudno uwierzyć, ale wcześniej właściwie nie było żadnych świąt poświęconych dzieciom. To dlatego, iż formalnie terminem „dzieciństwo” zaczęto na poważnie interesować się dopiero w późnym okresie starożytności, a następnie w średniowieczu. Niemniej ów okres życia człowieka nie był wówczas w ogóle uznawany za istotny.

– pisał Bartłomiej Anglik w księdze „O właściwych mocach wszechrzeczy”.

Traktat słynnego w XII wieku profesora teologii podkreślał, że etapy życia odpowiadają poszczególnym planetom i że jest ich pięć. Ten pierwszy, czyli „infantii” trwa do skończenia siedmiu lat. Następnie człowiek wchodzi w okres zwany „pueritia”, który kończy się w momencie osiągnięcia czternastu lat. Dalej jest „adolescencja” (między czternastym i trzydziestym rokiem życia), „senecta” (moment pośredni między młodością i starością) oraz „senium” (czyli wiek starości). Szersze zdefiniowanie tematu dzieciństwa zawdzięczamy Jeanowi-Jacquesowi Rousseau. Filozof ze Szwajcarii opisał je w rozprawie „Emil, czyli wychowanie”.

Formalnie po raz pierwszy Dzień Dziecka zorganizowano 23 kwietnia 1920 r. w Turcji. Ten konkretny moment postanowił zadedykować najmłodszym obywatelom pierwszy prezydent Republiki Turcji Mustafa Kemal Atatürk. Nieprzypadkowo obchodzony jest on razem ze Świętem Niepodległości. Legendarny i do dziś kochany przez Turków przywódca uważał bowiem, iż dzieci są prawdziwą przyszłością świata i narodu.

Następnie 1 czerwca 1925 r. w szwajcarskiej Genewie zorganizowano Światową Konferencję na Rzecz Dobra Dzieci, podczas której po raz pierwszy proklamowano Międzynarodowy Dzień Dzieci. To wydarzenie odbyło się pod patronatem Ligi Narodów, która przyjęła Deklarację Praw Dziecka. Ta ustanowiła pięć zasad, w myśl których dzieci powinny być szczególnie chronione, mieć zapewnione właściwe warunki rozwoju oraz należycie wychowywane w świadomości, iż należy pomagać bliźnim. Jednocześnie autorzy podkreślili, że „ludzkość zawdzięcza dzieciom wszystko, co najlepsze”.

Ten dokument w latach 50. stał się dla ONZ podstawą do opracowania rezolucji 838 ustanawiającej Powszechny Dzień Dziecka, zwany również Dniem Praw Dziecka. W życie weszła ona 14 grudnia 1954 r. Napisano wówczas, iż jest to

Nadmieniono jednocześnie, że „ludzkość powinna dać dziecku to, co ma najlepszego” oraz zapewnić mu

Dzień Dziecka w Polsce po raz pierwszy zorganizowano 22 września 1929 r. z inicjatywy Polskiego Komitetu Opieki nad Dzieckiem. Najmłodsi uczestniczyli wówczas w specjalnej mszy, a następnie w szkolnych akademiach, wycieczkach i zabawach oraz zostali obdarowani słodyczami.

Tradycja ta obowiązywała do 1939 r. Po II wojnie światowej, w 1952 r., władze PRL przesunęły Dzień Dziecka na 1 czerwca.

Ten został zainicjowany m.in. przez Światowy Związek Ochrony Dzieciństwa, który podkreślał, że należy uświadomić wszystkim dorosłym, iż prawa najmłodszych powinny być respektowane na całym świecie, a dzieci nie powinny uczestniczyć w wojnach, chodzić głodne ani być krzywdzone.

Miało to związek z akcją zbierania podpisów pod propagandowym apelem sztokholmskim popierającym politykę ZSRR. Ten uderzał w kraje kapitalistyczne, określając je jako państwa drapieżne i dążące do użycia broni atomowej, której Moskwa jeszcze wówczas nie miała. Orędzie było pierwszą inicjatywą Światowej Rady Pokoju.

Dzień Dziecka obchodzony jest na całym świecie, a w wielu krajach ma on również własne tradycje. We Francji oraz we Włoszech nazywany jest Dniem Rodziny (wypada 6 stycznia), podczas którego piecze się ciasteczka z wróżbami, zaś rodzice – oprócz obdarowywania prezentami – spełniają również zachcianki swoich pociech.

Tymczasem mali Japończycy razem z ojcami 5 maja wykonują papierowe hełmy samurajskie i szyją proporce przedstawiające karpie. Te ryby są bowiem w Kraju Kwitnącej Wiśni uznawane za symbol szczęścia, odwagi i powodzenia w życiu. Następnie owo weksylium wywieszane jest na dachu domostwa. Z kolei dziewczynki świętują swój dzień, robiąc z mamami lalki ubrane w tradycyjne stroje oraz oglądając wystawy papierowych kukiełek i teatrzyki.

Turcy 23 kwietnia wybierają się ze swoimi pociechami na puszczanie latawców oraz śpiewy i tańce w narodowych przebraniach. Młodzież może również wejść wówczas do parlamentu i zwiedzić go.

Nieco odmiennie obchodzą Dzień Dziecka Szwedzi celebrujący wspomniane święto w pierwszy poniedziałek października. Nie dają oni swoim pociechom prezentów, lecz poświęcają ów czas na rozmowy z nimi i dyskusje o potrzebach i kwestiach związanych z najmłodszymi, tj. tematy dotyczące szkolnictwa czy ochrony praw dziecka.

RS

M.C. Seymour (ed.). On the Properties of Things: John Trevisa's Translation of Bartholomaeus Anglicus, De Proprietatibus Rerum, 3 vols., Oxford University Press, Oxford 1975-1988.

Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 838 (IX) z roku 1954