Dramat wojenny „Byliśmy żołnierzami” został nakręcony przez Randalla Wallace’a w 2002 r. na podstawie wspomnień pułkownika Hala Moore’a. Jest on uznawany za jedną z najbardziej poruszających produkcji opowiadających o wojnie w Wietnamie. Film, w którym prawdziwy popis swoich umiejętności aktorskich dał Mel Gibson, można obejrzeć obecnie w TVP VOD.
Jest rok 1965. Podpułkownik Hal Moore (Mel Gibson) dowodzi jednostką 1. Batalionu 7. Pułku Kawalerii Powietrznej, która właśnie została przerzucona na jeden z płaskowyżów w środkowym Wietnamie. Niebawem do dowództwa dociera informacja o tym, że nieopodal wzgórz otaczających dolinę la Drang napotkano silny opór wroga.
Z tego powodu Moore i jego 400 podkomendnych zostają przetransportowani 14 listopada do wspomnianego miejsca. Przełożeni nakazują im rozpoznać sytuację, a następnie zlikwidować oddziały przeciwnika. Wkrótce od schwytanego jeńca żołnierze dowiadują się, że nieopodal znajduje się ponad 4 tys. żołnierzy armii Wietnamu Północnego.
Mający ponad dziesięciokrotną przewagę Wietnamczycy zamierzają wykorzystać sytuację i z wielką furią nacierają na znajdujące się w pułapce amerykańskie oddziały. Świadkiem morderczych, trwających przez trzy dni i trzy noce, walk jest m.in. Joe Galloway (Barry Pepper), wysłany na miejsce korespondent wojenny zatrudniony przez United Press International. Dziennikarz jest wstrząśnięty barbarzyństwem i okrucieństwem wojny.
Tragedie i problemy związane z walką przeżywają również, odcięte od informacji o najbliższych, rodziny pozostawione przez żołnierzy w domach w Stanach Zjednoczonych. Każda z żon i matek ma obawy, iż pewnego dnia również do nich przyjedzie żółta taksówka z niechcianym telegramem. Pewnego dnia auto staje również pod domem Julie Moore (Madeleine Stowe), ukochanej Hala.
„Byliśmy żołnierzami w TVP VOD”. „My, którzy widzieliśmy wojnę”
Film Wallace’a powstał na podstawie autobiograficznej, bestsellerowej książki „We Were Soldiers Once… And Young” autorstwa pułkownika Hala Moore’a, którą wojskowy napisał razem z Joe Gallowayem. Mężczyźni zaprzyjaźnili się podczas horroru walk o dolinę la Drang i pozostawali w stałym kontakcie przez resztę życia. Moore napisał w książce, że „w każdym (…) hollywoodzkim filmie wojna w Wietnamie była przedstawiona nieprawidłowo”.
Reżyser, który wspólne wspomnienia Gallowaya i Hala przeczytał podczas kilkugodzinnego lotu samolotem, postanowił więc, że „zrobi to dobrze”. Nie oddał jednak całkowicie wiernie wszystkiego, co zostało przedstawione w powieści, i aby uatrakcyjnić obraz, ubarwił produkcję wydarzeniami, które nie miały miejsca w rzeczywistości. Niestety nie dotyczy to jednej z najstraszniejszych scen, kiedy pewien żołnierz – który kilkanaście minut wcześniej dowiedział się o narodzinach syna – zostaje oblany napalmem i potwornie poparzony. To zdarzyło się naprawdę, a Galloway przez wiele lat szukał jego żony i dziecka, aby przekazać im ostatnie słowa wypowiedziane przez mężczyznę, który umarł mu na rękach. Udało mu się to dopiero kilkadziesiąt lat później.
Film – podobnie jak książka – jest bardzo brutalny i pokazuje, że wojna niszczy zarówno psychikę, jak i ciała. „My, którzy widzieliśmy wojnę, nigdy jej nie zapomnimy. W ciszy nocy zawsze będziemy słyszeć krzyki” – mówi pod koniec produkcji prawdziwy Galloway, podsumowując historię. W innym miejscu dziennikarz poszerzył swoją wypowiedź. „Nie można być po prostu neutralnym świadkiem czegoś takiego jak wojna. Ona wpełza ci do gardła, pożera cię żywcem od środka i na zewnątrz. To nie jest coś, przy czym można stać z boku i zachować neutralność i obiektywizm, a przy tym wszystkim jeszcze być tylko reporterem, dziennikarzem czy fotografem. To nie działa w ten sposób” – powiedział po wielu latach korespondent w rozmowie podczas audycji BBC nadanej pod wymownym tytułem „Hell Come to Earth”.
Podobne antywojenne opinie znaleźć można również w wypowiedziach pułkownika Moore’a. „Nie ma czegoś takiego jak koniec walki dla żołnierzy, którzy przeżyli wojnę. Oni mają obowiązek, święty obowiązek, aby przez całe życie pamiętać o tych, którzy polegli u ich boku w bitwie, i dawać świadectwo przeciw szaleństwu, jakim jest wojna” – pisał dowódca 1. Batalionu 7. Pułku Kawalerii Powietrznej. Nadmieniał także, iż „na wojnie nie ma żadnej chwały. Są tylko porządni, dobrzy ludzie, którzy umierają straszliwą śmiercią”.
„Byliśmy żołnierzami” w TVP VOD. „Występ Gibsona nadaje filmowi imponującą moc”
Film zrobił wielkie wrażenie na krytykach, którzy nie szczędzili mu pochwał w swoich recenzjach. Lisa Schwarzbaum z „Entertainment Weekly” zauważyła jednocześnie, że różni się on znacząco od innych produkcji wojennych.
Znawczyni podkreśla, że „reżyser oddaje w nim cześć – hojnie, apolitycznie – nie tylko zmarłym i wciąż żyjącym amerykańskim weteranom, którzy walczyli w Ia Drang, ale także ich rodzinom, ich wietnamskim przeciwnikom i rodzinom ich adwersarzy. Rzadko zdarza się, aby wróg był przedstawiany z tak wyważonym szacunkiem. (…) Obraz waleczności wietnamskich żołnierzy i takie humanizujące szczegóły wizualne, jak pozostawiona fotografia wietnamskiej ukochanej, w żaden sposób nie kolidują z pierwotną, porywającą opowieścią o wspaniałym amerykańskim przywódcy” – napisała recenzentka.
Todd McCarthy z „Variety” napisał z kolei, że film „przedstawia walkę realistycznie, brutalnie i stosunkowo spójnie, biorąc pod uwagę chaotyczne okoliczności”. Krytyk zachwycony był ponadto rolą Mela Gibsona, który jego zdaniem doskonale zagrał „postać najbardziej przypominającą role Johna Wayne’a”. „Występ Gibsona nadaje filmowi imponującą moc gwiazdora. Ten oficer naprawdę kocha swoich ludzi, a wiarygodność, z jaką aktor pokazuje zdolności przywódcze Moore’a, a także jego wrażliwą stronę, jest naprawdę imponująca” – ocenił dziennikarz.
RS
Bibliografia:
McCarthy, Todd (22.02. 2002). „We Were Soldiers”. Variety
Schwarzbaum, Lisa (28.02.2002). „We Were Soldiers”. Entertainment Weekly
„The Vietnam War” (2017). Episode 3:The River Styx (PBS Broadcast) / Hell Come To Earth (BBC Broadcast) (January 1964 to December 1965)
Moore, Harold G.; Galloway, Joseph. We Are Soldiers Still: A Journey Back to the Battlefields of Vietnam (2008)
Moore, Harold G.; Galloway, Joseph. We Were Soldiers Once… And Young (1992)
