Święta Wielkanocne to najważniejszy okres w Kościele katolickim i w całym chrześcijaństwie, gdyż wtedy wspominane jest ukrzyżowanie i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. W przeciwieństwie do Bożego Narodzenia Wielkanoc nie ma stałej daty w kalendarzu i wypada w marcu lub kwietniu. Jak będzie w tym roku i dlaczego te święta są ruchome?
Kiedy obchodzimy Wielkanoc w 2024 r.?
W tym roku Święta Wielkanocne rozpoczynają się w ostatnią niedzielę marca. Pierwszy dzień świąt będziemy zatem obchodzić 31 marca, a drugi – 1 kwietnia 2024 r.
Wielkanoc jest poprzedzona Triduum Paschalnym, które rozpocznie się w Wielki Czwartek, 28 marca 2024 r. W tym dniu odbędzie się Msza Wieczerzy Pańskiej. 29 marca 2024 r. nastąpi Wielki Piątek, czyli dzień Męki Pańskiej. Triduum zakończy się Wielką Sobotą, 30 marca 2024 r., podczas której odprawione zostanie nabożeństwo Liturgii Wigilii Paschalnej.
Co ciekawe, tegoroczna Wielkanoc zbiegnie się terminowo z innymi ważnymi wydarzeniami. 31 marca będziemy bowiem zmieniać czas z zimowego na letni, a w Poniedziałek Wielkanocny, zwany też lanym, przypadnie prima aprilis.
Dlaczego data Wielkanocy jest ruchoma?
Żeby lepiej rozumieć ruchomość daty Świąt Wielkanocnych, należy sięgnąć do Ewangelii. Zgodnie z jej przekazem ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa miało miejsce trzy dni przed żydowskim świętem Paschy, czyli 14 dnia miesiąca nisan, który przypada na marzec lub kwiecień.
Aby wyznaczyć datę chrześcijańskiej Wielkanocny, należało więc przełożyć datę 14 dnia nisan z żydowskiego kalendarza księżycowo-słonecznego (opartego na fazach Księżyca) na kalendarz juliański, który opierał się na cyklu słonecznym i był uznawany zarówno przez Rzymian, jak i chrześcijan. Mając jednak na uwadze fakt, że fazy Księżyca co roku wypadają innego dnia, ustalenie jednej konkretnej daty było niemożliwe.
W związku z tym w 325 r. odbył się Sobór Nicejski, w trakcie którego zdecydowano, że Wielkanoc obchodzona będzie w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca.
Dlaczego Wielkanoc trwa dwa dni?
Wiele osób zastanawia się również, jakie znaczenie ma Wielki Poniedziałek i dlaczego świętowanie Wielkanocy nie kończy się na niedzieli. Teolodzy wyjaśniają, że w Poniedziałek Wielkanocny kontynuuje się świętowanie zmartwychwstania Chrystusa w ramach podkreślenia ważności tego wydarzenia. Dzień ten nie ma jednak innego szczególnego znaczenia w liturgii Kościoła, gdyż cały okres trwający 50 dni od Niedzieli Wielkanocnej aż do uroczystości Zesłania Ducha Świętego włącznie powinien być obchodzony tak samo jak Wielka Niedziela.
Warto wiedzieć, że jeszcze w XVII w. Wielkanoc świętowano nie przez dwa, a trzy dni, przy czym w ciągu tych dwóch ostatnich polewano się wodą. W Poniedziałek Wielkanocny panowie oblewali panie, a we wtorek – panie panów.
Nazwa lanego poniedziałku, zwanego także śmigusem-dyngusem, zastała z kolei zaczerpnięta od datku, który gospodynie wręczały mężczyznom chodzącym po domach w Wielki Poniedziałek. Składali oni życzenia pomyślności, a także wygłaszali oracje o Męce Pańskiej. W zamian mieli otrzymywać jaja, wędlinę i pieczywo. Zwyczaj ten prawdopodobnie ma korzenie pogańskie. Miał wyrażać radość wynikającą z odejścia zimy, a także związany był z obrzędami, które w nadchodzących miesiącach miały zapewnić urodzaj i płodność.
