Choć karnawał tradycyjnie rozpoczął się 6 stycznia, wiele osób z niecierpliwością wyczekuje jego zakończenia, bo to właśnie wtedy obchodzimy jedno z najsłodszych świąt w polskim kalendarzu – tłusty czwartek. Kiedy w 2025 r. przypada ten wyjątkowy dzień i jakie zwyczaje są z nim związane?
Kiedy wypada tłusty czwartek w 2025 r.?
W 2025 r. tłusty czwartek wypada 27 lutego. Jest to ostatni czwartek przed Wielkim Postem, który rozpoczyna ostatni tydzień karnawału, zwany również ostatkami lub zapustami. Tego dnia tradycyjnie spożywa się pączki, faworki (znane też jako chrust) oraz inne wysokokaloryczne smakołyki.
Warto wspomnieć, że tłusty czwartek to święto ruchome, które każdego roku przypada w innym dniu. Jego data jest ściśle związana z Wielkanocą i wypada zawsze 52 dni przed tym najważniejszym świętem w kalendarzu chrześcijańskim. W praktyce oznacza to, że tłusty czwartek może przypadać między 29 stycznia a 4 marca.
Tradycje związane z tłustym czwartkiem
Zwyczajowo w tłusty czwartek spożywa się tłuste, słodkie wypieki – pączki lub faworki. Warto jednak wiedzieć, że sposób ich podawania oraz nazewnictwo różnią się w zależności od regionu. Na Śląsku królują kreple, których nazwa wywodzi się od niemieckiego słowa Krapfen, oznaczającego smażone ciasto. Na Podlasiu z kolei często smaży się bliny, a w centralnej Polsce można spotkać mniej typowe smakołyki, takie jak prażuchy, babałuchy czy racuchy – te ostatnie nie są smażone na głębokim tłuszczu, jak tradycyjne pączki.
Faworki (lub chrust) mają równie interesującą historię. Słowo „faworek” pochodzi z języka francuskiego (faveur) i oznacza wstążkę, natomiast określenie „chrust” jest popularne na Śląsku i w regionach związanych z kuchnią kresową. Początkowo faworki były przygotowywane z tego samego ciasta co pączki. Dopiero w XVII wieku zaczęto wyrabiać ciasto kruche, które znamy dzisiaj.
Historia tłustego czwartku
Korzenie tłustego czwartku sięgają czasów pogańskich. Wówczas obchodzono go jako święto pożegnania zimy i powitania wiosny. Uczty obfitowały w tłuste potrawy, a pączki z mięsnym nadzieniem były jednym z popularniejszych dań. Po przyjęciu chrześcijaństwa zwyczaj ten został zaadaptowany i powiązany z okresem Wielkiego Postu. Był to dzień, w którym można było pozwolić sobie na ostatnią obfitość przed nadchodzącym czasem pokuty i wstrzemięźliwości.
W polskiej tradycji pączek ma także znaczenie symboliczne. Według przesądów zjedzenie choćby jednego pączka w tłusty czwartek przynosi szczęście i pomyślność na cały rok.
Ciekawostką jest również fakt, że w różnych krajach tłusty czwartek obchodzi się na różne sposoby. We Francji to święto przypada na ostatni dzień karnawału i nazywa się Mardi Gras, a w Niemczech słodkie szaleństwo trwa przez cały ostatni tydzień karnawału.
