14 lutego to dzień, w którym na całym świecie celebruje się miłość i bliskość. Walentynki stały się symbolem romantycznych gestów i wyjątkowych chwil spędzonych z ukochanymi. Choć dziś kojarzą się głównie z czułymi wyznaniami i podarunkami, historia święta zakochanych skrywa mroczniejsze, pełne dramatyzmu początki.
Walentynki to nie tylko święto zakochanych, lecz również czas, w którym tradycja przenika się z legendą. Historia Dnia Zakochanych sięga daleko w głąb wieków i łączy ze sobą wątki mitologii, chrześcijańskich opowieści i ludowych przesądów. Nie zawsze jednak ten dzień kojarzony był z różami, serduszkami i głębokimi uczuciami. Jak więc zaczęło się święto zakochanych?
Skąd się wzięły walentynki?
Historia powstania walentynek sięga jeszcze czasów starożytnych. Zanim w cesarstwie rzymskim powstało chrześcijaństwo, w dniach 13-15 lutego obchodzono Luperkalia. Było to święto na cześć Luperkusa, italskiego bóstwa, które miało chronić pasterzy i ich trzody przed wilkami, a także zapewniać ludziom pomyślność i dobrobyt.
Według Noela Lenskiego, historyka z Uniwersytetu Stanowego w Kolorado, Luperkalia – bardziej niż miłością – były przepełnione przemocą. W trakcie świętowania mężczyźni składali w ofierze Luperkusowi kozę i psa, a potem chłostali kobiety. Festyn obejmował też loterię swatów – chłopcy losowali imiona bezdzietnych i samotnych dziewczyn, z którymi łączyli się w pary na czas świętowania. Ci, którzy dobrze się dobrali, zawierali małżeństwo.
Luperkalia obchodzono aż do końca V w. Kiedy jednak chrześcijaństwo zdominowało pogaństwo, w 466 r. papież Gelazy I zastąpił je liturgicznym świętem na cześć męczennika i patrona miłości – świętego Walentego. A jaka jest jego historia?
Dlaczego święty Walenty jest patronem zakochanych?
Rzymski cesarz Klaudiusz II Gocki w okresie swojego panowania zabronił mężczyznom wchodzić w związki małżeńskie – łatwiej było ich przekonać do uczestnictwa w wojnach. Tym, którzy mimo rozkazu cesarza pragnęli mieć żony, miał pomagać rzymski biskup Walenty i w tajemnicy udzielał im ślubów. Jego działania wyszły jednak na jaw. Został schwytany i wtrącony do więzienia.
Legenda głosi, że kiedy Walenty przebywał w niewoli, zakochał się z wzajemnością w niewiadomej córce strażnika. Jego miłość miała być tak silna, że pozwoliła dziewczynie odzyskać wzrok. Cesarz Klaudiusz nie zaakceptował jednak uczucia zakochanych i skazał Walentego na ścięcie. Egzekucja biskupa odbyła się 14 lutego 269 r. Kilkaset lat później uznano go za patrona miłości.
Historia walentynek w Europie
Chociaż walentynki były początkowo związane z obrzędami kościelnymi, to szybko zaczęto obchodzić je w bardziej intymny sposób. Już w średniowieczu zaczęto wiązać 14 lutego z miłością, a od XVIII wieku ten dzień świętuje się praktycznie tak samo jak dzisiaj.
Najpopularniejszym sposobem na wyrażenie uczuć ukochanej osobie było wysyłanie miłosnych listów lub kartek. Praktyka ta była stosowana głównie we Francji i w Anglii. Za to w Hiszpanii narodził się jeszcze inny symbol Dnia Zakochanych – czerwona róża. To właśnie tam mężczyźni zaczęli obdarowywać swoje wybranki tymi kwiatami. Dzisiaj czarowna róża na całym świecie jest symbolem płomiennego uczucia.
Od kiedy obchodzimy walentynki w Polsce?
Historia tego święta w naszym kraju sięga lat 90. XX w. Po upadku komunizmu Polska otworzyła się na Zachód i zaczęła czerpać ze zwyczajów z innych krajów. Co ciekawe, na początku nie przyjęto dobrze nowego święta, niektórzy byli przeciwni wprowadzeniu do kraju zachodnich obyczajów.
Wystarczyło jednak kilka lat, żeby Polacy zaczęli przekonywać się do Dnia Zakochanych. Dzisiaj jest to miła odskocznia od codzienności. Z okazji walentynek obdarowujemy się kartkami, kwiatami oraz czekoladkami, a pary celebrują swoje związki romantyczną kolacją przy świecach.
Warto jednak pamiętać, że święto zakochanych było obchodzone na polskich ziemiach znacznie wcześniej niż walentynki. Z 21 na 22 czerwca Słowianie obchodzili Noc Kupały (nazywaną też sobótką). Obywały się wtedy różnego rodzaju zabawy i wróżby, dzięki którym w życiu młodych ludzi miały pojawić się miłość i pomyślność. Najbardziej popularne było puszczenie na rzekach przez dziewczęta własnoręcznie uplecionych wianków, rytualne palenie ognia i szukanie kwiatu paproci.
Jak obchodzi się w walentynki w innych krajach?
Walentynki to międzynarodowe święto ku czci miłości. Jednak w zależności od kraju, różnie obchodzi się ten szczególny dzień.
We Włoszech ludzie udają się do kościołów, żeby tam modlić się i prosić o miłość lub za nią dziękować. Podobnie robi się w Chinach, gdzie w świątyniach prosi się figurkę swata o znalezienie prawdziwego uczucia. Z kolei na Filipinach setki par biorą udział w masowych ceremoniach ślubnych.
Także podarunki różnią się w zależności od państwa. Francuzi od liścików miłosnych wolą kwiaty. W Niemczech na kartkach walentynkowych zamiast serca pojawia się świnka, która jest symbolem dobrobytu. A w Danii o wiele częściej niż miłosne wiersze wysyła się gaekkebrev. Są to dowcipne listy pisane przez panów, zazwyczaj niepodpisane.
Walentynki ciekawie obchodzi się też w Tajlandii. W tym kraju 14 lutego organizowany jest konkurs na najdłuższy pocałunek. W Japonii ten dzień poświęcony jest panom i to oni są rozpieszczani przez płeć przeciwną i dostają czekoladki. Jednym z krajów, w których zamiast miłości romantycznej świętuje się miłość przyjacielską, jest Estonia. W walentynki mieszkańcy tego kraju celebrują więzi ze swoimi znajomymi i obdarowują ich prezentami.
