Niektórzy z niecierpliwością wyczekują już okresu letniego, a wraz z nim najlepszych warunków do obserwacji nieba i zjawisk astronomicznych. Jak co roku w sierpniu zobaczymy Perseidy, natomiast we wrześniu nastąpi widoczne z Polski częściowe zaćmienie Księżyca. Zanim to się jednak stanie, będziemy podziwiać obłoki srebrzyste. Czym są te chmury i kiedy możemy ich wypatrywać?
Prawdopodobnie każdy z nas zaobserwował kiedyś obłoki srebrzyste, nie będąc nawet świadomym, co właściwie podziwia. Zanim w Polsce na kilka miesięcy zagości lato, warto zgłębić wiedzę na temat zjawisk astronomicznych, które będą miały miejsce w najbliższym czasie. Oprócz sierpniowego deszczu meteorów i częściowego zaćmienia Księżyca, które nastąpi we wrześniu, z końcem maja rozpocznie się sezon na obserwacje obłoków srebrzystych.
Polski akcent w historii obłoków srebrzystych
Odkrycie obłoków srebrzystych (ang. noctilucent clouds – NLC) zawdzięczamy rosyjskiemu astronomowi polskiego pochodzenia – Witoldowi Ceraskiemu, który zaobserwował je po raz pierwszy w dniu 13 czerwca 1885 r. Pojawienie się tego zjawiska na niebie wiązano wówczas z jedną z największych klęsk żywiołowych wywołanych przez erupcję wulkanu na wyspie Krakatau w Cieśninie Sundajskiej, która miała miejsce dwa lata wcześniej. Z czasem jednak zauważono, że chmury lśniące srebrzystym blaskiem nie zanikają, lecz upiększają niebo coraz częściej.
Obłoki srebrzyste – jak je rozpoznać?
Gdy bliżej lata popatrzymy w niebo, bardzo możliwe, że ujrzymy obłoki srebrzyste. Według definicji naukowej są one najwyższymi chmurami widocznymi z Ziemi, które składają się z mikroskopijnych kryształków lodu. Chcąc je rozpoznać, warto wiedzieć, że zawsze będą jaśniejsze niż niebo o zmierzchu, a wyróżnia je srebrna lub błękitna poświata. Zjawisko to jest o tyle wyjątkowe, że do wytworzenia obłoków srebrzystych niezbędna jest temperatura poniżej -120 st. C oraz para wodna, którą można uznać za rzadkość w tak wysokich partiach atmosfery. Do dziś naukowcy nie są do końca pewni, w jaki sposób się tam pojawia.
Obłoki srebrzyste nazywane są także polarnymi chmurami mezosferycznymi, ponieważ powstają niemal na granicy z kosmosem – w obszarze zwanym mezosferą. Podczas gdy lepiej znane obserwatorom nieba cirrusy występują na wysokości od 6 do 12 km, obłoki srebrzyste mogą pojawić się nawet ok. 90 km nad ziemią. Źródłem występującej tam pary wodnej mogą być zarówno przelatujące meteory, jak i spaliny pochodzące ze statków kosmicznych.
Kiedy można zaobserwować obłoki srebrzyste?
Wraz z końcem maja rozpocznie się sezon na obserwację obłoków srebrzystych, choć najlepszy czas na podziwianie tego zjawiska w Polsce przypada na czerwiec i lipiec. Te wyjątkowe chmury najczęściej występują w pobliżu biegunów, podczas nocy bliskich przesileniu letniemu, gdy Słońce znajduje się od kilku do kilkunastu stopni poniżej linii horyzontu. Przy odrobinie szczęścia zaobserwujemy je również po zmierzchu i o świcie. Dla lepszej widoczności warto udać się w miejsce niezanieczyszczone sztucznym światłem, a więc tereny poza miastem.
