Filmowe adaptacje dzieł literackich stanowią wartościowe uzupełnienie książek, a przy okazji gwarantują rozrywkę na wysokim poziomie. Na platformie TVP VOD można znaleźć bogaty wybór ekranizacji lektur, a wśród nich m.in. „Zemstę” w reżyserii Andrzeja Wajdy. Co jeszcze warto zobaczyć?
„Potop” w reżyserii Jerzego Hoffmana. Ekranizacja powieści Sienkiewicza
„Potop” to wybitna powieść historyczna, będąca drugą częścią trylogii Henryka Sienkiewicza. Pierwszą jest „Ogniem i mieczem”, ostatnią – „Pan Wołodyjowski”. Książka początkowo ukazywała się w odcinkach na łamach czasopisma „Słowo”, a po zakończeniu publikacji (1886 r.) została wydana w sześciu tomach.
„Potop” opowiada o losach młodego chorążego orszańskiego, Andrzeja Kmicica i jego ukochanej, Aleksandry Billewiczówny. Na przeszkodzie miłości tych dwojga staje tragiczne wydarzenie, jakim jest najazd szwedzki na Polskę w latach 1655-1660.
Zekranizowania „Potopu” podjął się Jerzy Hoffmann – znakomity reżyser, a prywatnie wielki fan prozy Henryka Sienkiewicza. Film miał premierę 2 września 1974 r. i został ciepło przyjęty przez krytykę i widownię zarówno w Polsce, jak i na świecie. Adaptacja zdobyła m.in. Złote Lwy na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych, otrzymała też nominację do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego.
W obsadzie „Potopu” znaleźli się m.in. Daniel Olbrychski (Andrzej Kmicic), Małgorzata Braunek (Aleksandra Billewiczówna), Tadeusz Łomnicki (Jerzy Michał Wołodyjowski), Władysław Hańcza (Jerzy Radziwiłł) oraz Kazimierz Wichniarz (Jan Onufry Zagłoba).
„Potop” jest dostępny za darmo na platformie TVP VOD.
„Lalka” – powieść Bolesława Prusa jako serial
Wśród najważniejszych ekranizacji lektur szkolnych z pewnością należy wymienić serial telewizyjny „Lalka”. Produkcja wyreżyserowana przez Ryszarda Bera dorównuje literackiemu oryginałowi napisanym przez Bolesława Prusa. Głównym bohaterem tej historii jest Stanisław Wokulski, majętny kupiec bezgranicznie zakochany w Izabeli Łęckiej – córce zrujnowanego arystokraty. Książka została uznana za najwybitniejsze dzieło pozytywizmu, które nie tylko przedstawia realistyczny obraz XIX-wiecznego społeczeństwa w Polsce, ale też obrazuje całą paletę uczuć: miłość, pożądanie, nienawiść, przyjaźń, rozczarowanie i smutek.
Serial „Lalka” jest drugą adaptacją powieści Prusa. Pierwsza została zrealizowana przez Wojciecha Jerzego Hasa w 1968 r. Krytycy docenili ją za wierne odtworzenie powieści i znakomite kreacje aktorskie stworzone m.in. przez Mariusza Dmochowskiego i Beatę Tyszkiewicz. W obsadzie serialowej „Lalki” również nie brakuje znakomitych nazwisk, m.in. Jerzego Kamasa (Stanisław Wokulski), Małgorzaty Braunek (Izabela Łęcka), Bronisława Pawlika (Ignacy Rzecki) oraz Emila Karewicza (hrabia Tomasz Łęcki).
„Lalka” jest dostępna za darmo na platformie TVP VOD.
„Chłopi”, czyli Reymontowskie Lipce na szklanym ekranie
„Chłopi” to jedna z najwybitniejszych polskich powieści, za którą Władysław Reymont w 1924 r. otrzymał Nagrodę Nobla. Poznajemy w niej społeczność wsi Lipce, ukazaną na tle zmieniających się pór roku. Dzieło, oprócz tego, że składa hołd polskiej tradycji, obyczajowości i kulturze, obrazuje rodzinne dramaty i miłosne zawirowania, których centralną postacią jest jedna najciekawiej zarysowanych bohaterek w dziejach rodzimej literatury – Jagna Paczesiówna.
Jako pierwszy „Chłopów” zekranizował już w 1922 r. Eugeniusz Modzelewski, jednak w archiwach nie zachowała się żadna kopia filmu. Najbardziej znaną adaptacją tej lektury pozostaje serial telewizyjny z 1972 r. w reżyserii Jana Rybkowskiego. W 13-odcinkowej opowieści przewija się szereg wybitnych aktorów, m.in. Emilia Krakowska (Jagna Paczesiówna), Władysław Hańcza (Maciej Boryna) oraz Ignacy Gogolewski (Antek Boryna). Zdjęcia realizowano w Lipcach Reymontowskich, Pszczonowie oraz Strzelcewie – okolicach opisanych przez Reymonta w powieści, co wzmacnia realistyczny przekaz filmowy „Chłopów”.
Produkcja „Chłopi” jest dostępna za darmo na platformie TVP VOD.
„Makbet” – szekspirowski dramat z Michaelem Fassbenderem w roli głównej
„Makbet” to słynna tragedia Williama Szekspira należąca do klasyki literatury angielskiej i wpisująca się w kanon lektur szkolnych. Sztuka opowiada historię wodza wojsk króla Dunkana, który pod wpływem złowróżbnej przepowiedni trzech czarownic i silnej perswazji żony dopuszcza się zbrodni, by objąć koronę Szwecji.
Dzieło doczekało się wielu adaptacji filmowych, z których najsłynniejsze to: „Makbet” z 1948 r. w reżyserii Orsona Wellesa oraz „Tron we krwi” (1957) wyreżyserowany przez Akirę Kurosawę. Współcześnie dramat Szekspira wciąż inspiruje filmowych twórców, czego przykładem jest produkcja „Makbet” z 2015 r. w reżyserii Justina Kurzela, która na nowo odczytuje szekspirowskie dziedzictwo. Na ekranie może zobaczyć wielkie gwiazdy Hollywood: Michaela Fassbendera (jako Makbeta) i Marion Cotillard (w roli Lady Makbet).
„Makbet” znalazł się w gronie nominowanych do Złotej Palmy podczas Festiwalu Filmowego w Cannes w 2015 r. Film otrzymał także szereg nominacji w ramach Brytyjskich Niezależnych Nagród Filmowych, m.in. za najlepsze zdjęcia i najlepszą reżyserię.
Produkcja jest dostępna odpłatnie na platformie TVP VOD.
„Zemsta” – potyczki Cześnika i Rejenta w reżyserii Andrzeja Wajdy
Zestawienie najlepszych ekranizacji lektur szkolnych w TVP VOD zamyka „Zemsta” w reżyserii Andrzeja Wajdy. Film został zrealizowany na podstawie słynnej komedii Aleksandra Fredry pod tym samym tytułem, której głównymi bohaterami są Cześnik Raptusiewicz i Rejent Milczek – skonfliktowani sąsiedzi o zupełnie różnych charakterach, których przedmiotem sporu jest mur oddzielający wrogów na Zamku w Odrzykowie.
„Zemsta” Andrzeja Wajdy w niezwykle trafny sposób oddaje komizm Fredry, a także napięcie między bohaterami. Film otrzymał aż 8 nominacji do Orłów i jedną nominację do Złotego Delfina na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Festroia w 2004 roku. Do sukcesu adaptacji niewątpliwie przyczyniły się wybitne kreacje aktorskie stworzone m.in. przez Janusza Gajosa (Cześnik Raptusiewicz), Andrzeja Seweryna (Rejent Milczek), Daniela Olbrychskiego (Dyndalski) oraz Katarzynę Figurę (Podstolina).
Produkcja jest dostępna odpłatnie na platformie TVP VOD.
Nominowane do Oscara „Noce i dnie” Jerzego Antczaka
„Noce i dnie” to monumentalna saga rodzinna, którą Maria Dąbrowska pisała przez blisko dwadzieścia lat. Powieść ukazuje losy Barbary i Bogumiła Niechciców na tle przełomowych wydarzeń XIX i początku XX wieku. To dzieło o miłości, marzeniach i kompromisach, jakie bohaterowie muszą podejmować w obliczu życiowych trudów.
Ekranizacji tej epickiej opowieści podjął się Jerzy Antczak, który w 1975 r. stworzył film oraz serial telewizyjny. Produkcja zdobyła ogromne uznanie, a Jadwiga Barańska i Jerzy Bińczycki w rolach głównych do dziś pozostają ikonicznymi wcieleniami Barbary i Bogumiła. „Noce i dnie” zostały nominowane do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego i zdobyły Srebrnego Niedźwiedzia na Berlinale. Adaptacja ta jest przykładem kina historycznego na najwyższym poziomie, oddającego ducha epoki i emocjonalny ładunek powieści.
Produkcja jest dostępna za darmo na platformie TVP VOD.
„Ogniem i mieczem”, czyli Sienkiewicz w wykonaniu Jerzego Hoffmana
Pierwsza część Trylogii Henryka Sienkiewicza, „Ogniem i mieczem”, przenosi widzów w burzliwe czasy XVII wieku, gdy Rzeczpospolitą wstrząsa powstanie Chmielnickiego. Powieść pełna jest historycznych intryg, bitew oraz romansów, a jej głównym bohaterem jest Jan Skrzetuski, uwikłany w polityczne i osobiste rozterki.
Jerzy Hoffman, mający na koncie ekranizacje „Potopu” i „Pana Wołodyjowskiego”, w 1999 r. zrealizował widowiskowy film „Ogniem i mieczem”. Produkcja zachwyca rozmachem, efektami specjalnymi i gwiazdorską obsadą, w której znaleźli się m.in. Michał Żebrowski (Jan Skrzetuski), Izabella Scorupco (Helena Kurcewiczówna), Bohdan Stupka (Bohdan Chmielnicki) oraz Aleksandr Domogarow (Bohun). Film stał się jednym z największych hitów polskiego kina, przyciągając do kin miliony widzów.
Produkcja jest dostępna za darmo na platformie TVP VOD.
„Quo Vadis” z Pawłem Delągiem i Michałem Bajorem w rolach głównych
„Quo Vadis” Henryka Sienkiewicza to epicka powieść osadzona w czasach cesarza Nerona, ukazująca dramatyczne losy pierwszych chrześcijan. Historia miłości Ligii i Marka Winicjusza przeplata się tu z wielkimi wydarzeniami historycznymi, takimi jak prześladowania chrześcijan czy pożar Rzymu.
W 2001 r. Jerzy Kawalerowicz podjął się ekranizacji tego monumentalnego dzieła. Film zachwyca rozbudowaną scenografią, widowiskowymi efektami specjalnymi i gwiazdorską obsadą, w której znaleźli się m.in. Paweł Deląg (Marek Winicjusz), Magdalena Mielcarz (Ligia), Bogusław Linda (Petroniusz) oraz Michał Bajor jako demoniczny cesarz Neron. Produkcja zdobyła trzy Orły i była jednym z najdroższych polskich filmów tamtego czasu.
Produkcja jest dostępna za darmo na platformie TVP VOD.
„Nad Niemnem”. Epicka powieść Orzeszkowej w adaptacji Zbigniewa Kuźmińskiego
Eliza Orzeszkowa w „Nad Niemnem” stworzyła jeden z najbardziej przejmujących obrazów polskiego ziemiaństwa oraz konfliktów społecznych XIX wieku. Powieść przedstawia dzieje rodu Korczyńskich i Bohatyrowiczów, a także wspomnienie powstania styczniowego, które odcisnęło piętno na ich losach.
Filmowa adaptacja „Nad Niemnem” z 1987 r. w reżyserii Zbigniewa Kuźmińskiego to dzieło wiernie oddające klimat i tematykę powieści. W rolach głównych wystąpili Iwona Pawlak jako Justyna Orzelska oraz Adam Marjański jako Jan Bohatyrowicz. Film zachwyca pięknymi, malowniczymi zdjęciami krajobrazów nadniemeńskich oraz wiernością literackiemu pierwowzorowi.
Produkcja jest dostępna za darmo na platformie TVP VOD.
Zachwycający Daniel Olbrychski w „Brzezinie” Andrzeja Wajdy
Na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza Andrzej Wajda stworzył w 1970 r. film „Brzezina”. To kameralna, refleksyjna opowieść o dwóch braciach – Stanisławie i Bolesławie – którzy spotykają się w przełomowym momencie swojego życia. Jeden z nich zmaga się z chorobą, drugi jest surowym leśniczym, a ich relacja staje się symbolem odmiennych postaw wobec świata i nieuchronności losu.
Wajda, mistrz filmowego nastroju, w „Brzezinie” stworzył pełne melancholii i zadumy dzieło, w którym znakomicie zagrali Daniel Olbrychski (Bolesław) i Olgierd Łukaszewicz (Stanisław). Film do dziś pozostaje jedną z najbardziej poetyckich ekranizacji literatury polskiej.
Produkcja jest dostępna za darmo na platformie TVP VOD.
Adaptacje lektur szkolnych w TVP VOD
Wszystkie adaptacje lektur szkolnych wymienione w artykule można znaleźć w TVP VOD. Polecamy je zarówno uczniom, jak i tym, którzy cenią rodzimą i światową literaturę. Filmy te stanowią doskonałe uzupełnienie bogatych pod względem literackim opowieści.
