Więzienie Alcatraz to najważniejsza atrakcja turystyczna wyspy, którą hiszpański żeglarz Juan de Ayala nazwał „Isla de los Alcatraces”, kiedy blisko 250 lat temu wpłynął do Zatoki San Francisco. To tutaj wśród najniebezpieczniejszych przestępców odbywał swój wyrok słynny Al Capone. Niegdyś próbowano stamtąd uciekać na wiele sposobów – choćby przez otwory wydrążone w ścianie łyżeczką do herbaty. Dziś nieczynny już zakład karny przyciąga turystów z całego świata.
Odkrycie Wyspy Głuptaków
W 1775 r. hiszpański oficer marynarki wojennej Juan de Ayala jako pierwszy wpłynął do Zatoki San Francisco, którą kilka lat wcześniej odkrył podróżnik Gaspar de Portolá. Podczas swojej wyprawy Juan dostrzegł niewielką, skalistą wyspę zamieszkiwaną przez liczne ptaki morskie. Jak się okazało, w dużej mierze były to głuptaki, znane wśród Hiszpanów jako „alcatraces”. Stąd też wyspę u wybrzeży San Francisco nazywamy Wyspą Głuptaków, Skałą lub po prostu – Alcatraz. W miejscu, które niegdyś było domem dla pelikanów brunatnych, dziś zobaczymy głównie mewy i kormorany.
Pierwsze działania na wyspie Alcatraz
Kluczowym dla wyspy był rok 1849, gdy Alcatraz sprzedano rządowi Stanów Zjednoczonych. Rok później zmarł ówczesny prezydent USA – Zachary Taylor. Życzeniem jego następcy, Millarda Fillmore’a było zbudowanie na wyspie bazy wojskowej, która wkrótce przekształciła się w więzienie federalne o zaostrzonym rygorze.
W 1854 r. latarnik na Alcatraz zapalił pierwszą lampę na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Po 55 latach, w 1909 r. zastąpiono ją nową, znacznie wyższą latarnią morską. Wówczas rozpoczęto też budowę głównego budynku więziennego. W 1933 r. wyspa została przejęta przez Federalny Zarząd Więziennictwa, a rok później wysłano na nią pierwszy transport więźniów.
Co ciekawe, nieopodal więziennych murów postawiono budynki mieszkalne dla pracowników obiektu oraz ich rodzin, a także klub i przedszkole. Choć nic nie stało na przeszkodzie, aby dzieci przebywały w okolicy więzienia, nie mogły jednak posługiwać się zabawkami imitującymi broń.
Ucieczka z Alcatraz była prawie niemożliwa
W więzieniu Alcatraz panowały surowe warunki. Wyspę otaczają silne prądy morskie, a wiatr wiejący z Pacyfiku sprawia, że bywa na niej bardzo chłodno. Pozornym przywilejem więźniów było to, że mogli brać gorący prysznic. Takie zarządzenie dawało osadzonym znacznie mniejsze szanse na przeżycie, gdyby jakimś cudem dostali się do lodowatej wody, chcąc popłynąć na ląd. Ucieczkę miało uniemożliwiać wiele przeszkód, w tym wysoki na 8 metrów mur oraz pilnujący porządku strażnicy. To oczywiście nie powstrzymywało najbardziej zdesperowanych i spragnionych wolności więźniów przed usiłowaniem wydostania się z wyspy.
Próbę ucieczki z więzienia podjęło łącznie 36 osadzonych, z czego większość schwytano w drodze, dwóch utonęło, pięciu zaginęło, a sześciu zginęło od kul strażników. Jeden z uciekinierów zdołał wspiąć się na 8-metrowy mur i choć nie miał odwagi z niego skoczyć, odmawiał zejścia, został więc zestrzelony. Byli też dwaj więźniowie, którym udało się uciec z wyspy, ale w kolejnych latach zostali pojmani. Do najsłynniejszej ucieczki osadzonych, których ciał nigdy nie odnaleziono, doszło 11 czerwca 1962 r. Wśród zbiegłych był Frank Morris oraz bracia John i Clarence Anglinowie. W akcję zaangażowany był również Allan West.
Pewnego dnia Frank Morris dostrzegł pustą przestrzeń za kratką wentylacyjną umieszczoną pod umywalką w jego celi. Postanowił więc dogadać się z sąsiadującymi z nim więźniami i opracować wspólny plan ucieczki.
Trójka uciekinierów przepadła jak kamień w wodę
Osadzeni spotykali się i omawiali szczegóły w warsztacie, w którym pracowali w zamian za dobre sprawowanie, a także na stołówce, skąd podkradali sztućce potrzebne do wydrążenia dziur w ścianie. Po długich miesiącach ciężkiej pracy byli gotowi do ucieczki. Otwór w celi zasłonili imitacją kraty wykonaną z mydła i papieru. Z tych samych materiałów ulepili manekiny, które pomalowali nielegalnie przemyconymi farbkami. By kukły wyglądały bardziej realistycznie, doczepili im włosy skradzione z więziennego salonu fryzjerskiego. Co więcej, udało im się wykraść płaszcze przeciwdeszczowe, z których stworzyli prowizoryczną tratwę. Po ogłoszeniu ciszy nocnej ułożyli manekiny w łóżkach, spakowali ekwipunek i z wyjątkiem Westa, który zaklinował się w szybie, udali się na dach. Gdy Allan wydostał się w końcu na zewnątrz, pozostałych uciekinierów już nie było. Do dziś nie wiadomo, co się z nimi stało.
Jak wyglądało życie więźniów Alcatraz?
Kompleks Alcatraz podzielony był na cztery główne bloki – A, B, C i D. Choć w ostatnim więźniowie mieli najwięcej przestrzeni, mogli wyjść na dziedziniec jedynie raz w tygodniu, poza tym nie wypuszczano ich w ogóle, nawet na wspólny posiłek. Najbardziej pożądane cele znajdowały się na samej górze, gdzie było najcieplej. Najgorsze warunki panowały w podziemnych izolatkach, do których trafiali najbardziej nieposłuszni przestępcy. Skazani mogli pomarzyć o codziennym posiłku czy własnej pryczy. Zwykle dostawali tylko chleb i skuci łańcuchami spali na wilgotnym betonie albo skale. Nic więc dziwnego, że niektórzy więźniowie załamywali się psychicznie i nie doczekiwali końca odsiadki, tym bardziej że przysługiwały im tylko jedne odwiedziny w miesiącu. Podczas widzeń zabroniono jakiegokolwiek kontaktu fizycznego czy rozmów na temat więziennego życia.
W Alcatraz nie wykonywano kary śmierci. Skazanych, których czekała egzekucja, wysyłano do komory straceń w San Quentin State Penitentiary.
Al Capone – najsłynniejszy więzień Alcatraz
Jednym z najsłynniejszych osadzonych w Alcatraz był gangster Al Capone. Po przeniesieniu z Atlanty otrzymał więzienny numer 85 i codzienny obowiązek czyszczenia latryn, co przyczyniło się do jego późniejszego upadku. Choć został skazany na 11 lat więzienia, wyszedł z niego po pięciu. Podczas odsiadki mocno podupadł na zdrowiu. Pod koniec stycznia 1947 r. doznał udaru mózgu i jeszcze w tym samym miesiącu zmarł, zaraz po tym, jak dopadło go zapalenie płuc.
Alcatraz otwarte dla turystów
Więzienie Alcatraz zamknięto w 1963 r., m.in. z powodu wysokich kosztów utrzymania. Obiekt wymagał regularnej konserwacji, gdyż woda oraz słone, morskie powietrze nieustannie niszczyły jego struktury. Obecnie w tym miejscu funkcjonuje muzeum, które co roku przyciąga nawet 1,5 miliona turystów. Sporym zainteresowaniem cieszą się także przyległe do byłego zakładu karnego ogrody z roślinami zasadzonymi m.in. przez więźniów Alcatraz.
