TVP Nauka zaprasza do śledzenia na żywo nocy spadających gwiazd z pięknego, rozgwieżdżonego nieba Mikołaja Kopernika. „Spadające gwiazdy” to potoczna nazwa zjawiska meteorów. To różnego rodzaju okruchy kosmicznej materii, które w przypadków Perseidów są najczęściej wielkości ziarenka piasku. Gdy taki okruch wejdzie w atmosferę ziemską, w wyniku tarcia z jej atomami rozgrzewa się i spala. A my widzimy przez krótką chwilę ślad po tym zjawisku w postaci błysku na ciemnym niebie – mówi Robert Szaj, dyrektor TVP Nauka, pomysłodawca odbywającej się od lat „Nocy Perseidów” w obserwatorium w Truszczynach. Dyrektor TVP Nauka wraz z ekspertami objaśni widzom pasjonujące zjawiska, które można zaobserwować w sierpniową noc na niebie.

Transmisję z wydarzenia oraz rozmowy z gośćmi będzie można oglądać w TVP Nauka już od 3 października 2022 roku.

Zobacz także: Dyrektor TVP Nauka Robert Szaj o Nocy Perseidów.

Prof. Andrzej Niedzielski z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, odkrywca planet poza Układem Słonecznym, przybliży widzom nierozwikłane zagadki odległych planet krążących wokół innych gwiazd oraz pasjonujące wyzwania czekające na naukowców badających Kosmos. Prof. Łukasz Wyrzykowski z Uniwersytetu Warszawskiego ujawni tajniki misji Gaia – bezzałogowej sondy kosmicznej Europejskiej Agencji Kosmicznej, która dostarczyła informacji o ponad 1,8 mld gwiazd w Drodze Mlecznej.

Gośćmi w Truszczynach będą także: Magdalena Pilska-Piotrowska z Obserwatorium Astronomicznego w Olsztynie i Jacek Drążkowski z Gwiazdopatrzni w Lidzbarku Warmińskim. Oboje zaprezentują meteoryty, które dotarły na Ziemię z różnych części naszego Układu Słonecznego. O ostatnich odkryciach naukowych będących m.in. wynikiem pracy najnowszego kosmicznego teleskopu opowie dr hab. Maciej Mikołajewski. W studiu gościć będą także popularyzatorzy nauki: Przemysław Rudź przedstawi najnowsze plany podboju Kosmosu przez człowieka i udziału w nim polskiego sektora kosmicznego oraz Michał Juszczakiewicz – znawca życia Mikołaja Kopernika, który zaprezentuje nieznane powszechnie postulaty astronoma w zakresie ekonomii.

- To dzięki nam widzowie będą mogli na żywo uczestniczyć w ważnych wydarzeniach naukowych, prezentujących dorobek polskich i światowych naukowców. Na telewizyjnej antenie oraz na naszej stronie w Internecie przybliżać będziemy także pasjonujące zagadnienia, z jakimi mierzą się badacze w dziedzinach nauk ścisłych, przyrodniczych, technicznych, technologii, ekologii, medycyny, nauk o ziemi i nauk społecznych. Będziemy także aktywnymi uczestnikami debaty naukowej. Na antenie TVP Nauka znajdą się filmy dokumentalne, programy popularyzujące wiedzę, będzie też emocjonujący teleturniej naukowy. Już dziś zapraszamy do naszego serwisu nauka.tvp.pl – mówi Robert Szaj dyrektor TVP Nauka.

W każdą pogodną noc mamy okazję zaobserwować na niebie kilka lub kilkadziesiąt ,,spadających gwiazd". Przemierzające przestrzeń okruchy skalne wpadają w ziemską atmosferę. Wysoka temperatura powoduje jonizację materii, a w konsekwencji emisję światła. Komety i planetoidy przemierzające przestrzeń kosmiczną zostawiają za sobą smugę okruchów skalnych. Mają przeróżne rozmiary, od kilku milimetrów do nawet kilkunastu centymetrów. Co jakiś czas Ziemia na swojej orbicie przecina jedną z takich smug. Właśnie stąd biorą się roje meteorów. Obserwowane wtedy ,,spadające gwiazdy" wydają się wybiegać z jednego punktu na niebie, zwanego radiantem. Od gwiazdozbioru, w którym jest on zlokalizowany, wywodzi się nazwa roju. I tak mamy na przykład Perseidy dla gwiazdozbioru Perseusza, Geminidy dla Bliźniąt, czy Lirydy dla Lutni.

Kiedy obserwujemy ponad 100 zjawisk w ciągu godziny pochodzących z tego samego roju, mamy do czynienia z deszczem meteorów. Ilość spalających się w atmosferze okruchów jest trudna do przewidzenia i zazwyczaj nie jest stała każdego roku. Potrafi się niespodziewanie zwiększać i zmniejszać. Historia zna przypadki niezwykle obfitych deszczy, podczas których możliwe było zaobserwowanie nawet kilkudziesięciu tysięcy meteorów na godzinę.

Najbardziej znanym deszczem meteorów są Perseidy. Możemy je obserwować zazwyczaj od połowy lipca, prawie do końca sierpnia. Powiązane są z pozostałościami komety 109P/Swift-Tuttle. Największa aktywność roju wypada pomiędzy 9 a 14 sierpnia i to właśnie wtedy szczególnie warto przeprowadzać obserwacje. Radiant znajduje się w gwiazdozbiorze Perseusza, który możemy zlokalizować w północno-wschodniej części nieba. Meteory najczęściej rozpalają się i świecą intensywnym światłem już po opuszczeniu radiantu. Największą szansę na widowiskowe obserwacje mamy patrząc prosto w górę. Wtedy w zasięgu wzroku mamy najwięcej nieba.

Takie same zasady obserwacji należy zastosować dla styczniowych Kwadrantydów, majowych Eta Akwarydów czy grudniowych Geminidów, oraz innych rojów i deszczów meteorów.

Meteory mogą spalać się emitując różnokolorowe światło. Kolor żółty możemy powiązać z obecnością żelaza, fioletowy to wapń, a pomarańczowy - sód. Najczęściej jednak mamy do czynienia ze zjawiskami o barwie zielononiebieskiej, za którą odpowiada magnez, miedź oraz gazy ziemskiej atmosfery.

Bolidy, czyli szczególnie jasne meteory, to rzadkie zjawiska. Powstają w wyniku spalania kilku i kilkunastocentymetrowych okruchów skalnych. Mogą rozświetlić całe niebo i okolice podczas kilkusekundowych przelotów. Blask często jest równie silny niczym Księżyc w pełni. Dane o obserwacji bolidów, takie jak godzina wystąpienia, kierunek i czas przelotu, mogą dostarczać cennych informacji naukowych. Można je przekazywać do wyspecjalizowanych instytucji, takich jak polska Pracownia Komet i Meteorów.

Posiadając aparat bądź telefon z możliwością ustawień ręcznych możemy pokusić się o fotografowanie tych zjawisk. W tym celu należy umieścić urządzenie na stabilnej podstawie, maksymalnie otworzyć przesłonę obiektywu, ustawić wysoką czułość i długi czas otwarcia migawki. Istnieje duża szansa zarejestrowania widowiskowych meteorów, szczególnie jeśli nasze obserwacje prowadzimy z dala od miejskich świateł.